اصطلاح “قوی سیاه” (Black Swan) توسط یک پرفسور بازارهای مالی و معامله‌گر سابق بازار وال استریت به نام “نیکولاس تلب“ (Nicholas Taleb) بوجود آمد. قوی سیاه رویدادی غیر منتظره است که تاثیر و بزرگی آن باعث وارد آمدن شک به دنیا خواهد شد. به عنوان مثال حملات یازده سپتامبر به ساختمان‌های مرکز تجارت جهانی در نیویورک و سونامی ژاپن و عواقب مربوط به صدمات وارد شده به تاسیسات اتمی را می‌توان جزو رویدادهای قوی سیاه قرار داد.

بنابر تعریف بالا، یک رویداد قوی سیاه نمی‌تواند قابل پیشبینی باشد و به همین دلیل اقدامات احتیاطی نیز برای آن وجود ندارند. در غیر این صورت آن رویداد دیگر قوی سیاه نخواهد بود چرا که تاثیرات آن کمتر خواهند شد. مثلا اگر ما بدانیم که یک سونامی می‌تواند به تاسیسات هسته‌ای صدمه وارد کند، مسلما آن تاسیسات را به روش دیگری خواهیم ساخت. بنابراین قوی سیاه به وقوع نخواهد پیوست.

مثال‌هایی در بازارهای مالی

دو موردی که طی چند سال گذشته رخ داده‌اند و می‌توانیم آنها را جزو رویداد قوی سیاه به حساب بیاوریم، یکی سقوط شاخص S&P بازار سهام آمریکا و دیگری ریزش ناگهانی جفت ارز EUR/CHF بود.

تصویر بالا مربوط به ریزش شاخص S&P می‌باشد که در سال 2010 رخ داد و به Flash Crash 2010 معروف شد. در این اتفاق نادر ناگهان ارزش بازار سهام آمریکا 1000 میلیارد دلار افت کرد. ارزش سهام بعضی از شرکت‌ها مثل P&G تا 1 سنت (0.01 دلار) سقوط کرد و ارزش سهام بعضی شرکت‌ها مثل اپل (Apple) تا 100000 دلار افزایش یافت. بعضی از سازمان‌ها انگشت اتهام را به سمت سوپر کامپیوترهایی که معاملات فرکانس بالا (HFT) را انجام می‌دهند برده و آنها را مقصر می‌دانند. البته این مشکل چیزی در حدود 15 دقیقه طول کشید و به سرعت همه چیز به جای اول خود برگشت.

ویدئوی زیر نیز شامل توضیحاتی در مورد این ریزش ناگهانی و عامل دخیل در آن یعنی هوش مصنوعی و معاملات HFT می‌باشد.

در این تصویر نیز ریزش سنگین یورو در برابر فرانک سوئیس را مشاهده می‌کنید. دلیل این ریزش چه بود؟ در 15 ژانویه سال 2015 در جلسه‌ای که بانک مرکزی سوئیس داشت ناگهان اعلام شد که نرخ تبادل یورو به فرانک (EUR/CHF) دیگر ثابت نخواهد بود و همین امر دلیلی بر سقوط 19 درصدی این یورو در برابر فرانک شد. در واقع قبل از اعلام این خبر نرخ EUR/CHF در حدود 1.2000 بود و بعد از اعلام این خبر در عرض چند دقیقه تا 0.9700 سقوط آزاد داشت. البته این ریزش به سرعت جبران نشد و بیش از 3 سال طول کشید تا نرخ تبادل یورو/فرانک به جای قبلی برگردد.

بسیار واضح است که اگر معامله گری در این بازار اشتباه کرده باشد و در سمت اشتباه بازار قرار داشته باشد به سادگی کل حساب خود را از دست داده است و حتی ممکن است به کارگزار نیز بدهکار شود. چرا که در چنین شرایطی امکان خروج از بازار با توجه به ورود نقدینگی سنگین وجود ندارد.

پیامدهایی برای معامله گران

ممکن است بگویید که رویدادهای مانند قوی سیاه بسیار نادر هستند.  اما کافیست تنها یکبار در آنها گرفتار شوید تا تمام سودی که در یک سال  یا حتی یک دهه گذشته داشته اید را از بین ببرند. بنابراین مهم است که تمام اقدامات احتیاطی را انجام دهید.  اما این اقدامات چه کارهایی هستند؟ به عنوان مثال سودهای خود را برداشت کنید و کل سرمایه زندگی تان را در یک حساب معاملاتی قرار ندهید.

حد ضرر بعضی مواقع کار نمیکند

آیا تا به حال بیانیه اقرار ریسکی که کارگزار به شما داده است را خوانده اید؟ به احتمال زیاد اکثر شما خواهید گفت نه و فقط آن را امضا کرده‌اید. در این بیانیه گفته شده است که دستورات حد ضرر در تمامی حالات از شما محافظت نکرده و ریسک معاملات شما را خاتمه نمی‌دهند. زمانی که قیمت به حد ضرر شما برسد  معامله شما بسته خواهد شد، اما در شرایطی که اسلیپیج و گپ های قیمتی رخ دهند حد ضرر شما ممکن است که در قیمت بدتری اجرا شود. در واقع زمانی که حرکت شدیدی در بازار رخ می‌دهد قیمت به سرعت جا به جا شده و ممکن است به راحتی از حد ضرر شما عبور کند و آن را اجرا نکند. خب حالا تکلیف حد ضرر ما چیست و در چه قیمتی اجرا خواهد شد؟ در اولین قیمتی که کارگزار بتواند آن را اجرا کند!  به همین دلیل است که ممکن است حد ضرر شما در قیمت بدتری اجرا شود و شما متحمل ضرر بیشتری شوید.

اگر مطلب مربوط به اسلیپیج را قبلاً در طلاچارت نخوانده اید می توانید از این لینک آن را بخوانید. خواندن این مطلب درک بالایی از قضیه عبور قیمت از حد ضررتان را به شما خواهد داد. همچنین توصیه می‌کنیم که مطلب مربوط به گپ‌های قیمتی را نیز از این لینک مطالعه کنید.

البته لازم به ذکر است که بدانید بعضی از کارگزاری‌ها به شما تضمین می‌دهند که دستورات حد ضرر شما را در قیمتی که خودتان تعیین کرده‌اید اجرا خواهند کرد.